Przygotowanie do pisania jest jednym z ważniejszych zadań edukacyjnych przedszkola. Stosując tradycyjne metody, środki dydaktyczne nie zawsze udaje się osiągnąć zamierzone cele. Po dokonywanych obserwacjach i uwagach psychologa stwierdziłyśmy, że w kilku ostatnich latach duży procent dzieci rozpoczynających edukację przedszkolną ma obniżoną sprawność manualną. Objawia się to niechętnym ich udziałem w zajęciach plastyczno – technicznych. Szukając rozwiązania tego problemu stwierdziłyśmy , że dziecko zanim zacznie właściwie posługiwać się przyborami, musi nauczyć się świadomie poruszać palcami, dłonią i całym ciałem. Ważne jest aby stworzyć im odpowiednie warunki i dostarczyć atrakcyjne środki. Znając upodobania dzieci do ruchu i zabaw na świeżym powietrzu opracowałyśmy szereg ćwiczeń i zabaw przygotowujących do nauki pisania opartych na materiale przyrodniczym wykorzystując dostępne nam środowiska przyrodnicze.
Program
,, Zainspirowani przyrodą uczymy się pisać „ został opracowany na bazie analizy
programu nauczania wychowania przedszkolnego B. Łojewskiej ,, W świecie przedszkolaka „ DKW 4013- 7 01, oraz potrzeb i możliwości dziecka w wieku przedszkolnym.
Autorkami programu są : mgr Bożena Wilk , mgr Maria Kusiak i Urszula Golec .Program adresowany jest do dzieci w wieku od 3 do 6 lat i ma charakter profilaktyczny.
Przygotowanie do pisania jest jednym z ważniejszych zadań edukacyjnych przedszkola. Stosując tradycyjne metody, środki dydaktyczne nie zawsze udaje się osiągnąć zamierzone cele.
Po dokonywanych obserwacjach i uwagach psychologa stwierdziłyśmy, że w kilku ostatnich latach duży procent dzieci rozpoczynających edukację przedszkolną ma obniżoną sprawność manualną. Objawia się to niechętnym ich udziałem w zajęciach plastyczno – technicznych.
Szukając rozwiązania tego problemu stwierdziłyśmy , że dziecko zanim zacznie właściwie posługiwać się przyborami, musi nauczyć się świadomie poruszać palcami, dłonią i całym ciałem. Ważne jest aby stworzyć im odpowiednie warunki i dostarczyć atrakcyjne środki.
Znając upodobania dzieci do ruchu i zabaw na świeżym powietrzu opracowałyśmy szereg ćwiczeń i zabaw przygotowujących do nauki pisania opartych na materiale przyrodniczym wykorzystując dostępne nam środowiska przyrodnicze.
Lokalizacja naszego przedszkola umożliwia przeprowadzanie zajęć w wielu atrakcyjnych miejscach : rozległy ogród przedszkolny , ogród warzywny , pobliskie łąki, pola i las. Jesteśmy przekonane, że w tak atrakcyjnych warunkach dzieci chętnie podejmą wszelkie działania i będą nimi zaabsorbowane.
I. CELE EDUKACYJNE I SZCZEGÓŁOWECele edukacyjne:
- Doskonalenie sprawności manualnych w trakcie wykonywania różnych zadań
- Organizowanie aktywności plastyczno – konstrukcyjnej rozwijającej elastyczność ruchów palców , dłoni i nadgarstka, a także ramion i barków oraz procesy analizy i syntezy wzrokowej.
- Organizowanie aktywności ruchowej.
Cele szczegółowe:
- Budowanie świadomości własnego ciała i otaczającej jej przestrzeni.
- Określanie położenia ciała w przestrzeni „ z przodu „ „ z tyłu „ „ z boku „ .
- Opanowanie umiejętności określania lewej i prawej strony ciała.
- Porównywanie schematu własnego ciała ze schematem ciała innej osoby.
- Przyswajanie pojęć związanych z pionem i poziomem.
- Używanie określeń „góra i dół „ w kontekście otaczającej przestrzeni.
- Poruszanie się po określonej przestrzeni ,opanowanie pojęć ; wewnątrz , na zewnątrz.
- Doskonalenie drobnych ruchów rąk, usprawnienie mięśni dłoni.
- Doskonalenie pamięci odtwórczej.
- Ćwiczenie prawidłowego napięcia mięśniowego ręki.
- Wyrabianie precyzji ruchów rąk.
- Ćwiczenie ruchów chwytnych palcami.
- Wzbudzanie zaufania we własne siły i możliwości.
- Wspierania inicjatywy dzieci, zapewnienie im swobody, samodzielności oraz wyzwalanie radości z wykonywanych zadań.
- Wzmacnianie więzi ze środowiskiem przyrodniczym, rozwijanie opiekuńczości w stosunku do przyrody.
- ukazywanie walorów estetycznych przyrody.
- Kształtowanie odpowiedzialności dzieci za środowisko, w którym żyją.
- Zapoznanie z nietypowymi przyborami i materiałem przyrodniczym, ich fakturą, właściwościami , sposobem wykorzystania.
II . ZADANIA PRZEDSZKOLA
- Rozwijanie gotowości do pisania .
- Tworzenie warunków do osiągnięcia pełnej dojrzałości szkolnej .
- Rozwijanie umiejętności korzystania z różnorodnych środowisk i materiałów przyrodniczych .
III. METODY I FORMY PRACY Nauczyciel tak powinien kierować pracą wychowanków , aby zachęcić ich do działania , stworzyć przyjacielską atmosferę opartą na tolerancji i akceptacji dzieci . Aktywne metody integrują grupę , pobudzają dzieci słabsze i zniechęcone , budują bezpieczny , przyjazny klimat w grupie , angażują wychowanków do rozwiązywania problemów .
Przy realizacji programu proponujemy wykorzystanie następujących form i metod pracy:
- praca indywidualna
- praca w grupach
- zajęcia dydaktyczne
- spacery , wycieczki, zajęcia w terenie, w ogrodzie przedszkolnym
- metody problemowe
- metody aktywizujące
- metody praktyczne
IV.TREŚĆ I STRUKTURA . UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU Program jest zgodny z podstawą programową wychowania przedszkolnego zatwierdzoną przez MEN ( Dz. U . Nr 2 / 2000 – Rozporządzenie MEN z dnia 1. 12. 1999 r. ) oraz
Rozporządzeniem MENiS z dnia 5 lutego 2004 r , w sprawie dopuszczenia do użytku szkolnego programów wychowania przedszkolnego ….. ( Dz . U . z 2004 r. Nr 25 , poz. 220 )
W proponowanym programie nie ma podziału na grupy wiekowe. Ćwiczenia i zabawy mogą być wykorzystywane zarówno w grupie dzieci najmłodszych jak i dzieci najstarszych, a od nauczyciela zależy odpowiednie ich dostosowanie do poziomu dzieci.
Program podzielono na cztery części ściśle związane z następującymi po sobie porami roku. Nauczyciele mogą wykorzystywać zabawy zgodnie z opisem lub je modyfikować i udoskonalać.
Program podaje możliwości i propozycje ,a nie wytyczne , które należy ściśle przestrzegać.
Mamy nadzieję, że podczas realizacji tego programu dzieci dzięki podejmowanym działaniom twórczym, w otoczeniu przyrody wykażą własną inicjatywę ,co będzie sprzyjało osiąganiu przez nich praktycznych umiejętności niezbędnych do opanowania trudnej sztuki pisania.
V. Ewaluacja osiągnięć Przedszkole jest specyficzną składową procesu edukacyjnego. Aby sprawdzić poziom umiejętności dzieci nie można zastosować testu , klasówki czy ankiety . Nauczyciel musi sięgnąć po inne środki. W procesie tym bardzo ważną rolę odgrywa bezpośrednia i obiektywna obserwacja dziecka , analiza jego wytworów dokonana przez wychowawcę oraz psychologa . Takie działania wskażą stopień opanowania interesujących nas umiejętności i osiągnięcie dojrzałości szkolnej.
Narzędzia do ewaluacji
- ankieta dla nauczycieli „ Ewaluacja programu "
- arkusz obserwacji dziecka i analizy jego wytworów
- karty pracy dla dzieci
LATO
MOKRA ZABAWA
Cel
- Odprężenie
- Pobudzenie dotyku
- Wysubtelnienie doznań dotykowych palców i dłoni
- Aktywacja napięcia mięśniowego
Miejsce: ogród przedszkolny
Materiały: plastikowe miski napełnione wodą, gąbki
Przebieg: Przed każdym dzieckiem stoi miska napełniona wodą na powierzchni której pływają gąbki. Dzieci dowolnie bawią się gąbkami i wodą. Próbują wprowadzić w ruch gąbki tworząc fale palcami lub całą dłonią, a następnie wyciągają je z wody i mocno wyciskają.
WĘDRUJĄCY LASCel:
- Rozluźnienie napięcia mięśniowego
- Rozwijanie świadomości prawej i lewej strony ciała
- Dążenie do precyzji ruchu
Miejsce: las
Materiały: kamienie, szyszki
Przebieg: Dzieci siedzą na pniu drzewa, jeden obok drugiego . Prowadzący podaje pierwszemu dziecku , od lewej , drobny przedmiot znaleziony w lesie (kamień , szyszkę itp..), który ono podaje dalej. Na sygnał zabawa zostaje zatrzymana, a dziecko w którego ręku zostaje przedmiot, określa w której ręce ukryty jest skarb.
WAROWNY ZAMEK Cel:
- Synchronizacja ruchów obu dłoni
- Wyczucie siły
Miejsce: ogród przedszkolny , piaskownica
Materiały: piasek, arkusze karbowanej tektury, sznurek
Przebieg: Dzieci rolują tekturę karbowaną obiema rękami . Następnie gotowy rulon obwiązują sznurkiem i pionowo wciskają w piasek. Tworzą ciasny mur o różnej wysokości.
KOLOROWA TĘCZA Cel:
- Ćwiczenie drobnych ruchów dłoni i palców ; wyrabianie precyzji ruchów
- Układanie w układzie pionowym i pasowym
- Określanie położenia w przestrzeni
- Doskonalenie koordynacji wzrokowo – ruchowej
Miejsce: ogród przedszkolny – utwardzone ścieżki
Materiały: kolorowe gazety
Przebieg:
Nauczyciel prosi dzieci o wydzieranie małych kawałeczków z kolorowych gazet i pogrupowanie ich wg kolorów. Następnie dzieci w grupach tworzą tęczę rozsypując kawałeczki na wyznaczonych pasach ( z lewej do prawej lub z góry na dół ). Nazywają kierunek swojego działania.
JESIEŃLECĄ LIŚCIECel:
- Kontrolowanie działania swoich rąk
- Orientacja w przestrzeni ( prawa – lewa , góra – dół )
Miejsce: las
Materiały: liście
Przebieg: Dzieci dobierają się parami, stoją naprzeciw siebie, wyciągają prawe dłonie między, które wkładają liście. Na dany sygnał puszczają je i szybko starają się ponownie złapać, aby nie upadły na ziemię. Powtarzają ćwiczenie lewymi dłońmi.
SŁOMIANY OBRAZEK Cel:
- Używanie pojęć związanych z pionem i poziomem
- Pobudzenie dotyku
- Aktywacja napięcia mięśni
Miejsce: ogród przedszkolny
Materiały: słoma , glina
Przebieg: Na podkładzie z gliny dzieci układają z kawałków słomy dowolną kompozycję w układzie pionowym i poziomym.
PIÓRKIEM I WĘGLEMCel:
- Ćwiczenie koordynacji wzrokowo – ruchowej
- Obniżenie napięcia mięśniowego ręki
Miejsce: ogród przedszkolny
Materiały: zasuszone liście, kwiaty, węgiel, piórka, tusz
Przebieg: Dzieci odbijają podłożony pod kartkę papieru wzór ( materiał przyrodniczy ) pocierając węglem. Następnie odtwarzają rysunek wodząc piórkiem maczanym w tuszu po konturach wzoru.
SIEĆ PAJĄKA Cel:
- Doskonalenie koordynacji wzrokowo – ruchowej
- Ćwiczenie płynności dużych ruchów rąk
- Przejście od ruchu do śladu graficznego
Miejsce: las
Materiały: włóczka
Przebieg: Dzieci biegają swobodnie między drzewami w lesie starając się zapamiętać własna drogę. Za pomocą włóczki, którą rozciągają pomiędzy drzewami starają się odtworzyć przebieg trasy.
KORALE PANI JESIENICel:
- Kształtowanie motoryki małej
- Doskonalenie precyzji i zręczności
- Rozwijanie umiejętności współpracy drobnych grup mięśniowych i kontroli wzrokowej własnych ruchów.
Miejsce: ogród przedszkolny, las
Materiały: owoce jarzębiny, dębu, kasztana, druciki
Przebieg: Dzieci segregują zgromadzony materiał i określają kolejność działań. Następnie nawlekają na druciki owoce według własnego pomysłu.
UKRYTE ZIARENKACel:
- Wyczulenie czubków palców
- Dotykowe rozpoznawanie kształtów
- Porządkowanie zbiorów
Miejsce: ogród przedszkolny, sala
Materiały: woreczki z ziarnem
Przebieg: Przygotowane są woreczki w dwóch kolorach : np. :3 zielone i 3 żółte. Dziecko bierze jeden woreczek zielony, przez tkaninę dotyka jego zawartość i stara się odnaleźć woreczek żółty z tą samą zawartością i układa je w pary.
GŁĘBOKA STUDZIENKACele:
- Doskonalenie motoryki małej
- Przygotowanie do prawidłowego chwytania przyborów
- Ćwiczenie równowagi
- Ćwiczenie lekkości i precyzji ruchów
Miejsce: las
Materiały: patyczki o jednakowej długości
Przebieg: Dzieci gromadzą i segregują według długości patyczki, dobierają się parami . Na planie trójkąta lub kwadratu układają dokładnie patyczki jeden na drugim.
ZIMAŚNIEŻNY DYWANIK Cel:
- Regulowanie napięcia mięśniowego rąk
- Kształtowanie pamięci odtwórczej
Miejsce: ogród przedszkolny
Materiały: śnieg, patyczki, kamienie itp..
Przebieg: Dzieci przygotowują teren lekko uklepując śnieg dłońmi . Wybierają pomoce : patyczki, kamienie itp.. Nauczyciel pokazuje wzór „ szlaczka „. Wszyscy zastanawiają się, które pomoce wykorzystają, żeby odcisnąć podany wzór i wykonują go używając różnego nacisku dłoni na przedmiot.
PTASIA STOLÓWKACel:
- Usprawnienie i wyczulenie czubków palców
- ćwiczenie koordynacji obu rąk
- wyrabianie precyzji ruchów
Miejsce: sala przedszkolna
Materiały: ziarna zbóż, pestki owoców i warzyw ( jabłko, dynia, kukurydza itp. )
Przebieg: Dzieci wydobywają ziarna z kłosów i łusek. Następnie z masy solnej toczą kule różnej wielkości i oblepiają je nasionami.
KULKOWE STWORKICel:
- Ćwiczenie koordynacji obu rąk i współdziałanie
- Regulacja napięcia dłoni i palców
- Nauka współdziałania w grupie
- Rozwijanie kreatywności i wyobraźni
Miejsce: ogród przedszkolny
Materiały: śnieg
Przebieg: Dzieci formują ze śniegu kulki , bardzo mocno je ugniatając . Następnie tworzą z przygotowanych śnieżek jedną budowlę przestrzenną.
KOLOROWE LINIE NA ŚNIEGUCel:
- Poprawienie koordynacji wzrokowo – ruchowej
- Wyrabianie płynnych , powolnych i swobodnych ruchów ręki
Miejsce: ogród przedszkolny
Materiały: śnieg, zabarwiona woda
Przebieg: W dwóch odległych punktach ustawione są chorągiewki wskazujące początek i koniec linii . Dziecko wylewa „” kolorowa wodę „ od wyjściowej chorągiewki do drugiej, nie odrywając od niej wzroku i nie tracąc równowagi, tworząc kolorową linię na śniegu.
ZAGUBIONE MIKOŁAJOWE PREZENTYCel:
- Ćwiczenie orientacji w przestrzeni, utrwalenie kierunków w prawo i w lewo
- Graficzne odczytanie wyobrażenia wewnętrznego przebytej drogi
Miejsce: ogród przedszkolny
Materiały: śnieg , gałązki
Przebieg: Dzieci otrzymują zaszyfrowaną wiadomość , która mówi jak dojść do ukrytego prezentu . List zawiera strzałki skierowane w prawo , w lewo , do przodu i cyfry oznaczające ilość kroków . Dzieci poruszają się zgodnie z instrukcją i oznaczają kolejne etapy za pomocą patyczków .
KULIG PANI ZIMYCel:
- Doskonalenie precyzji , zręczności i ciągłości ruchów
Miejsce: sala przedszkolna
Materiały: gotowe zimowe szablony , glina
Przebieg: Przed każdym dzieckiem leży przygotowany szablon przedstawiający zimowe ornamenty. Za pomocą cienkich wałeczków z gliny dzieci wypełniają ich środek
WIOSNAPŁOTEKCel:
- Kształcenie precyzji ruchów i napięcia mięśniowego.
- Uświadomienie odstępów między przedmiotami.
Miejsce: Las , ogród przedszkolny.
Materiały: Gałązki wierzbowe lub wiklinowe.
Przebieg: Na wyznaczonym miejscu dzieci w grupach wbijają pionowo patyczki zachowując jednakowe odstępy, następnie przeplatają między nimi dłuższe gałązki tworząc płotek.
DRZEWA NA WIETRZE Cel:
- Orientacja w przestrzeni.
- Przetwarzanie obrazu ruchowego na graficzny.
Miejsce: Las.
Materiały: Sznurki i kora.
Przebieg: Dzieci po obserwacji poruszających się drzew na wietrze naśladują je ruchem ( wymachy rąk, skłony boczne ) następnie odtwarzają wygląd drzew (nachylonych w prawo lub w lewo) na wietrze.
MINI GOLFCel:
- Orientacja w przestrzeni.
- Precyzja ruchów.
Miejsce: Ogród przedszkolny.
Materiały: Kulki gazetowe –odpady, gałązki ( wycinka ).
Przebieg: Dzieci chwytają kartki gazety , drą je na małe kawałki , zgniatają w kulki , które posłużą do zabawy. Grupę dzielimy na kilkuosobowe zespoły, które po kolei próbują trafić kulką do dołka.
PROGNOZA POGODY Cel:
- Ćwiczenie palców ( motoryka mała ) , linie rozmachowe oburącz, proste, faliste, koła.
Miejsce: Ogród przedszkolny – piaskownica.
Materiały: Piasek .
Przebieg: Z małą grupką dzieci rysowanie oburącz palcami w mokrym piasku: linii prostych ( promienie słońca , deszcz ) , kolistych ( wiatr ),falistych ( sztorm ).
MALI OGRODNICYCel:
- Doskonalenie drobnych ruchów dłoni i palców.
Miejsce: Ogród warzywny.
Materiały: Nasiona różnego rodzaju i wielkości.
Przebieg: Grupę dzielimy na zespoły, które wytyczają grządki przy pomocy sznurków i palików. Dzieci lekko uklepują dłońmi ziemię, a następnie wyznaczają palcami płytkie rowki: proste , faliste , łamane itp., w które będą siać nasiona zachowując odpowiednie odstępy . Następnie palcami delikatnie je zasypują.
BIBLIOGRAFIA :
- D. Berhert – „ Wprowadzenie do nauki pisania „
- M. Bogdanowicz – „ Ćwiczenia grafomotoryczne przygotowujące do nauki pisania według Hany Tymichowej „
- Z. Słobodzian „Zanim dziecko rozpocznie naukę w szkole „
Autorki:mgr Bożena Wilk
Urszula Golec